Tvrđava Fetislam, spomenik kulture od velikog značaja, pod zaštitom Republike Srbije, ove godine sa ponosom proslavlja značajan jubilej 500 godina postojanja. Nakon revitalizacije, sada je to reprezentativno zdanje kojim se ponose kladovljani ali i mnogobrojni turisti koji posećuju Kladovo i istočnu Srbiju. Završetak dugotrajne i obimne rekonstrukcije Fetislama svakako je pozitivno uticao na razvoj naše opštine i predstavlja glavni potencijal razvoja turizma.
Fetislam, najznačajniji spomenik iz perioda turske vladavine, podignut je 1524. godine. Sastoji se od dve celine, Malog i Velikog grada, nastalih u različitim periodima. Naziv tvrđave ima više tumačenja prevoda, kao „Kapija mira“, „Kapija islama“ ili „Pobeda islama“.
Malo utvrđenje ili Mali grad podignut je sredinom 16. veka, u vreme vladavine sultana Sulejmana Veličanstvenog kao polazište za turska osvajanja Severina i Erdelja. Izgrađen na najvišem mestu, pravougaonog oblika, sa bedemima i kružnim kulama delio je gornji i priobalni prostor. Tvrđava sa odlikama artiljerijske baze, bila je okružena rovom, a u utvrđenje se ulazilo putem pokretnih mostova na dva mesta.
Veliko utvrđenje građeno je od sredine 18. veka do početka 19. veka, sastoji se od šest bastiona povezanih bedemima sa tri ulazne kapije – Varoš, Orospi i Dunav, okruženo rovom koji je nekada bio ispunjen vodom štiteći utvrđenje od upada.
Podizanjem tvrđave Fetislam, završena je odbrambena linija ka Ugarskoj koje su činile tvrđave Smederevo, Kulič, Ram, Golubac i Fetislam. Tokom istorije, Fetislam je često menjao gospodare i bio značajno vojno utvrđenje i strateška tačka za kontrolu plovidbe Dunavom. Tvrđava Fetislam je oslobođena 1867. godine, kada je turskim fermanom sultana Abdula Aziza predata knezu Mihailu Obrenoviću i srpskim vlastima na upravu. Fetislam je jedna od šest srpskih tvrđava (Beograd, Smederevo, Šabac, Užice, Soko grad i Kladovo) koje su poslednje predate srpskim vlastima na upravljanje, čime su turci definitivno napustili ove prostore.
U vreme izgradnje HE „Đerdap 1“ i HE „Đerdap 2“, rađeni su obimni zaštitni konzervatorski radovi na tvrđavi. Davne 1964. godine Fetislam je proglašen za spomenik kulture, a 1979. godine kategorisan je kao spomenik kulture od velikog značaja. Mnogo godina kasnije, sa velikim entuzijazmom krenulo se sa idejom da se utvrđenje revitalizuje. U okviru IPA Programa prekogranične saradnje Rumunija-Srbija kroz projekat „Integralni razvoj turizma u opštinama Požežena i Kladovo“, u periodu od 2010. do 2012. godine, izrađena je studija izvodljivosti za revitalizaciju tvrđave Fetislam, Urbanistički projekat tvrđave Fetislam i 12 pojedinačnih glavnih projekata za rekonstrukciju, adaptaciju, sanaciju i revitalizaciju tvrđave Fetislam.
Projekat „Nasleđa na granici Dunava“ implementiran je od 2017. do 2019. godine, kroz INTERREG-IPA Program prekogranične saradnje Rumunija-Srbija. Partneri na projektu su opština Kladovo, Eparhija Severina i Strehaje, Opština Brošteni i udruženje „Sinovi Lupše“. Na lokalitetu tvrđave Fetislam izgrađen je Vizitor centar.
Projekat „Tajne srednjovekovnih tvrđava Đerdapa“ realizovan je od 2019. do 2021. godine, kroz INTERREG-IPA Program prekogranične saradnje Rumunija-Srbija. Partneri na projektu su opština Kladovo i grad Drobeta Turn Severin. U Fetislamu je revitalizovan Mali Grad (rekonstrukcija, sanacija, konzervacija i restauracija).
Projekte IPA Programa sufinansirala je Evropska unija.
Tokom 2020. godine, izgrađena je kompletna infrastruktura, vodovodna, kanalizaciona, elektroenergetska i telekomunikaciona mreža za ceo lokalitet. Radove je finansiralo Ministarstvo privrede Republike Srbije uz učešće opštine Kladovo. U prethodnoj 2019. godini, opština je finansirala i fazu infrastrukture za potrebe funkcionisanja Vizitor centra i parternog uređenja.
Projekat „EU za Tebe – za kulturno nasleđe i turizam“ finansiran od strane EU koji sprovodi GIZ, realizovan je od marta 2021. do decembra 2022. godine. Tada je predmet intervencije bila revitalizacija, konzervacija, restauracija, rekonstrukcija, sanacija i adaptacija Varoš kapije sa bedemima od prvog do šestog bastiona i 10 laguma, ulazne kapije u Mali grad i Letnje pozornice.
Spektakularnom otvaranju tvrđave Fetislam, 26. aprila 2023. godine, pored najviših zvaničnika iz Vlade Republike Srbije, brojnih međunarodnih delegacija i gostiju iz regiona, prisustvovao je i Aleksandar Vučić, predsednik Republike Srbije.
Sada, u punom sjaju tvrđava Fetislam svojom lepotom i sadržajima dočekuje meštane i brojne turiste. Zelenilo se redovno održava i uređuje. Parkovski mobilijar je obnovljen, a za najmlađe je otvoreno igralište sa novim i savremenim rekvizitima. Uređeni su sportski tereni i postavljeno je dekorativno osvetljenje. U raznim akcijama uređenja i čišćenja učestvovali su meštani što potvrđuje da sa ponosom poštuju i čuvaju svoje kulturno nasleđe. Opština Kladovo ulaže velika sredstva za održavanje, oplemenjivanje prostora i objekata, kao i organizaciju kulturnih događaja, kako bi tvrđava Fetislam oživela i dalje se razvijala.
Predsednik opštine Kladovo, Saša Nikolić, napominje „tvrđava Fetislam i Kladovo su neraskidivo povezani. Dele sudbinu vekovima i stanje Tvrđave umnogome oslikava i stanje u gradu i obrnuto. Svaki stanovnik Kladova oseća da je obnovom Fetislama obnovljen optimizam, da čuvamo svoje kulturno nasleđe. Ponosni smo što ćemo u istoriji ovog zdanja koje traje vekovima, ostati zabeleženi kao oni koji su je vratili u život“.
