Trajanova tabla

 

Kao deo operacija protiv Dačana (teritorija današnje Rumunije), rimski car Trajan je sagradio put od Beograda kroz Đerdapsku klisuru, sve do mesta gde je podigao most na Dunavu (Trajanov most). Gradnju puta je završio 100.godine, a ceo posao je ovekovečen pločom sa natpisom. Ploča je poznata kao Trajanova tabla (Tabula Traiana). Na tabli je uklesan tekst na latinskom, koji u prevodu glasi: „IMPERATOR CEZAR, BOŽANSKOG NERVE SIN, NERVA, TRAJAN AVGUST GERMANIK, VRHOVNI SVEŠTENIK, ZASTUPNIK NARODA PO ČETVRTI PUT, SAVLADAVŠI PLANINSKO I DUNAVSKO STENJE, SAGRADI OVAJ PUT“.
Izgradnjom hidroelektrane Đerdap (1969.), rimski put je potopljen, a da bi Trajanova tabla bila sačuvana, odlučeno je da bude isečena i da se podigne 21 metara više. Vidljiva je samo sa Dunava.

 

Trajanov most

 

Ostaci Trajanovog mosta i utvrđenja Pontes nalaze se kod sela Kostol, 5  nizvodno od Kladova. Most, podignut između 103. i 105, za samo dve godine, delo je sirijskog arhitekte Apolodora iz Damaska, i predstavlja jedno od najgrandioznijih graditeljskih dela antike. Dužina mosta sa portalima iznosila je 1133,90 m, a deo preko rečnog korita 1071 m. Istovremeno sa mostom, u funkciji njegove odbrane, podignuti su pomoćni logori Pontes na desnoj i Drobeta (Rumunija) na levoj obali Dunava.Ostaci 16 stubova Trajanovog mosta su locirani 1932.godine. Pola veka kasnijearheolozi su uspeli da lociraju njih 12, a četiri je verovatno u međuvremenu odnelavoda. Ostaci prvih stubova na obe strane i danas se mogu videti na obalama Dunava.Zaštitna arheološka iskopavanja i konzervatorski radovi započeli su 1979. godine. Kod Kostola je očuvan deo nosećeg suvozemnog stuba mosta, visine 5m i širine 3,5m.

 

 

Diana Zanes

 

Tvrđava Diana podignuta je na samoj obali Dunava, na uzvišenju kod sela Sip. Izgradnja najranijeg zemljano-drvenog utvrđenja vezana je za dolazak prvih vojnih formacija na Dunav početkom I veka. Kameno utvrđenje većih dimenzija nastalo je u vreme građevinske aktivnosti imperatora Trajana.
Tokom šest vekova na Diani je postojao značajan ekonomski centar sa lukom i pristaništem. U unutrašnjosti utvrđenja otkriveni su građevina sa apsidom, vojne barake i drugi objekti, a u centralnom delu ostaci principijuma sa portikom. Izvan bedema utvrđeno je postojanje svetilišta, istraženi ostaci martirijuma i dela nekropole kao i dela naselja koje se prostiralo zapadno od vojnog logora. Prva sondažna iskopavanja započela su 1964. i sa prekidima traju do danas. Diana je među najbolje očuvanim rimskim utvrđenjima u regionu, a istraženi objekti su konzervirani.

Rtkovo – Glamija

 

Lokalitet Glamija nalazi se na desnoj obali Dunava oko 3 km nizvodno od sela Rtkova. Lokalitet predstavlja prirodno manje uzvišenje na strmoj i visokoj obali Dunava i predstavlja najistaknutiju tačku prema rumunskoj strani, iz čega proizilazi njegov značaj u okviru odbrane limesa.
Prvi istraživači koji pominju postojanje utvrđenja su : Marsilji, Kanic i Fjuks.  U toku kampanje sistematskog istraživanja, koja je trajala od 1980. do 1982. godine, otkriveni su ostaci dvaju utvrđenja, i to: manjeg unutrašnjeg i većeg spoljašnjeg. Starija faza se odnosi na unutrašnje – manje utvrđenje, koje je bogato nalazima, i datovano je novcem Valentijana, Gracijana, Teodosija, Honorija i Arkadija u IV vek. Mlađa faza se vezuje za veće – spoljšnje utvrđenje, koje je nalazima siromašnije od utvrđenja iz starije faze. Ova mlađa faza datovana je novcem Anastasija i Justina u kraj VIveka.

Fetislam

 

Ovu tvrđavu na Dunavu, podigli su Turci 1524.godine. Nazvali su je Fetislam, što znači „pobeda Islama“ i podelili je na dva dela – Mali grad i Veliki grad. Kako se pretpostavlja, Mali grad je bio artiljerijska baza koju su štitile kružne kule. Na kapijama koje vode u tvrđavu postavljene su mermerne ploče u slavu sultana Mahmuda II.
U sastavu tvrđave nalazi se otvoreni amfiteatar, a u neposrednoj blizini sportski centar sa kompleksom terena za velike i male sportove.

Balon stanice „Pena“ i „Varnica“ na Đerdapu

 

Kazan, najdramatičniji prirodni predeo celog toka Dunava bio je i najopasniji za plovidbu u starom režimu, pre izgradnje brane. Otežane uslove plovidbe u Kazanu tada je regulisao specifičan sistem vođenja i kontrole rečnog saobraćaja. Sistem od šest signalnih stanica na obe obale Dunava je služio kao jedinstveni semafor na Dunavu. Podignut ili spušten balon bio je znak kapetanima da slobodno prođu ili sačekaju mimoilaženje sa brodom iz suprotnog smera. Grupacija tzv. “balon” stanica danas ima ulogu spomeničkog infrastrukturnog nasleđa. U balon stanici “Pena”, koja je pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture, danas se nalazi umetnički atelje lokalnog umetnika Radislava Trkulje. Nekadašnja balon stanica “Varnica” bila je privremeno pretvorena u ulaznu turističku recepciju i informativni centar regiona, sa pratećim ugostiteljskim objektom. Informativni centar i ugostiteljski objekat danas su van funkcije.

 

Crkva sv.Đorđa, Kladovo

 

U gradu Kladovu je već oko 1735.godine postojala mala crkva Svetog Georgija, u kojoj su se čuvali zapisi, zahvaljujući kojima je i danas moguće objasniti neke delove istorije pravoslavnog življa ovog kraja, a možda čak i poreklo imena grada. Današnja crkva Svetog Đorđa, izgrađena je u vreme dinastije Obrenović, i to 1856, da bi bila osvećena godinu dana kasnije. Ova crkva je i jedina u Kladovu i u njoj se i dalje obavljaju verske službe. Crkva organizuje i veronauku za decu i odrasle.

Manastir sv.Trojice, Manastirica

 

Manastir se nalazi na nadmorskoj visini od 236 metara, iznad naselja Manastirica. Osnovan je u vreme kralja Milutina. Prema predanju, u njemu je boravila kći kneza Lazara, Olivera, udata za sultana Bajazita, nakon pobede Mongola nad njenim mužem. Od druge polovine XIX veka, u manastiru je služeno sa prekidima, jer je oronuo i sklon padu. Aktivnosti obnove su započete – urađen je projekat rekonstrukcije i sanacije, dobijena je saglasnost Zavoda za zaštitu spomenika Niš, i obezbeđena supočetna sredstva. Manastirski konaci su za sada prazni, a ne koriste se ni okolni ekonomski objekti.

 

 

Arheološki muzej Đerdapa

Arheološki muzej u Kladovu je osnovan i otvoren 1996. godine, kao ogranak – muzej u sastavu Narodnog muzeja u Beogradu, sa zadacima da prikuplja, čuva, stručno-naučno dokumentuje, prezentuje i publikuje, odnosno interpretira kulturno nasleđe dunavskog regiona – Đerdapa. Bogata i raznorodna arheološka Zbirka Đerdap je sakupljana preko 50 godina, u sklopu programa arheoloških iskopavanja i istraživanja preistorijskih, rimskih, srednjovekovnih lokacija, u okviru mera zaštite projekta Đerdap i projekta Diana / Zanes. Izložba muzeja se godišnje inovira i dopunjava. Najznačajniji nalazi su stalno izloženi, jer na najbolji način oslikavaju milenijumsku prošlost i značaj ovih drevnih obala Dunava.
Sve izložbe, prezentacije, manifestacije priređene u muzeju povezuje uvek isti (nad)naslov, slobodan prevod rečenice Plinija Mlađeg, prvi put promovisan široj javnosti 1998. godine: „… Veličanstveno je stajati na obali Dunava../...Magnum est stare in Danuvii ripa…“